İtfaiyenin Tarihçesi

İnsanoğlu ateşi bulmuş, ondan faydalanmasını bilmiş, zararını da görünce ondan korunma yollarını araştırmaya başlamıştır. İnsanoğlu ateşi görünce, önce kaçmayı öğrenmiş, daha sonra çalı, çırpı, dalla vurarak yangını söndürmeye çalışmıştır. Yangın afeti toplu iskân yerlerini tehdit etmeye başlayınca buna karşı bir teşkilat kurmaya karar vermişlerdir. İşte biz bu teşkilata İTFAİYE diyoruz.

“Yangından korunma hususunda ilk çalışma Türkler tarafından yapılmıştır.”

Osmanlılar zamanında, bazı bölgelerde bir yangın çıkması halinde kullanılmak üzere kazma, balta, kürek, kanca, fıçılarla su bulundurulur, yangın çıktığında halk bunları alarak gelişi güzel yangına müdahale ederdi. Ancak yangın söndürmek maksadıyla alınan malzemelerin bir kısmının sonradan geri gelmediği görüldü.

– Yavuz Sultan Selim, bu başıbozukluğa son vermek amacıyla, yeniçeri teşkilatının Acemi Oğlanlar Bölüğünü yangın söndürme işlerinde görevlendirdi. Böylece ilk defa askeri itfaiyenin temeli atılmış oldu.

İlk Yangın Kanunu

Yangından korunma hususunda ilk kanun, Padişah III. Murat zamanında yayınlandı.

Ferman

“İstanbul kadısına hüküm ki; İstanbul arada sırada yangınsız olmuyor. Yangın çıkar çıkmaz önlemek için ne gerekirse, her şeyden mühimdir. İstanbul ahalisinden ayrı herkes, evinin damına kadar ulaşacak bir merdiven bulunduracaktır. Bir yerde yangın çıktığı gibi, oradan kimse kaçmayacaktır. Herkes adamları ve komşuları ile, Yeniçeriler ve sair halk yetişinceye kadar yangını söndürmeye çalışacaktır.”

Padişah öyle bir ferman yayınlamış ki, bu ferman halen günümüze kadar geçerliliğini koruyor!!! Şöyle ki bir resmi daireye, okula veya askeri birliğe gidiyorsunuz, orada Atatürk Köşesi gibi bir yangın köşesi var. 6 tane kırmızı kova, her birinde bir harf vardır: «YANGIN». Sapları kırmızıya boyanmış kazma, balta, kürek, kancalar aksesuar olarak duvarlara konulmuş.

İtfaiye Teşkilatının Gelişimi

1714 yılı: İtfaiyenin ilk resmi temeli atıldı. Lale Devri döneminde, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa zamanında yeni tulumba makineleri icat edildi.

1826 yılı: II. Mahmut döneminde Yeniçeri Teşkilatı tamamen ortadan kaldırıldı. Ancak bu dönemde çıkan Hocapaşa yangını nedeniyle İstanbul’un büyük bir kısmı kül oldu.

1827 yılı: II. Mahmut, yangınların önlenmesi için yeni bir teşkilat kurdu ve İTFAİYE adını verdi.

1870 Beyoğlu Yangını: Beyoğlu, Galata ve Karaköy tamamen yandı.

Osmanlı Dönemindeki Büyük Yangınlar

• 1663 Cibali Yangını: İstanbul’un 4/1’i kül oldu.
• 1653 Oduncu Kapısı Yangını: İstanbul’un 4/1’i yandı.
• 1660 Ayazma Kapısı Yangını: İstanbul’un 4/3’ü kül oldu.
• 1678 Fener Yangını: İstanbul’un 4/2’si yandı.

Cumhuriyet Dönemi İtfaiye Teşkilatı

25 Eylül 1923: Bakanlar Kurulu kararı ile itfaiye teşkilatı belediyelere devredildi. Böylece modern itfaiye teşkilatına geçiş başladı.

1985 yılına kadar: Esaslı bir kanun çıkarılmadı. Bazı belediyelerin çıkardığı yönetmeliklerle itfaiye idare edildi.

14 Şubat 1985: 3152 sayılı kanun ile itfaiye teşkilatının görev ve kuruluşları belirlendi.

21 Ekim 2006: Belediye İtfaiye Yönetmeliği resmi gazetede yayımlandı.

İtfaiyenin Görevleri

• Doğal afetlerde ve olağanüstü durumlarda kurtarma çalışmalarına katılmak.
• Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ile verilen görevleri yapmak.
• Nükleer, biyolojik, kimyasal (NBC) kirlenmelere müdahale etmek.
• Belediye sınırları dışındaki olaylara müdahale etmek.
• Bacaları yangına karşı önlemler yönünden denetlemek.
• İmar planlarına göre parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı madde depolama yerlerini belirlemek.

Son Söz

Maalesef bu değerli kahramanlarımızın kıymetleri bilinmemektedir. İtfaiyecilik bir meslek kapsamında değerlendirilmemektedir. Bu yanlışın düzeltilmesi ve kahraman itfaiyecilerimize hak ettiği değerin verilmesi dileğiyle…

Unutmayın! Tüm insanlığın korku içinde kaçtığı yangın afetine, itfaiyecilerimiz koşarak giderler.

Görüşmek dileğiyle…

Kural Yangın Güvenliği A.Ş.
İsmail Cenk Kural